تشخیص زودهنگام آلزایمر با یک قطره خون: انقلابی در پزشکی نوین

به گزارش آینه فردا به نقل از scitechdaily، دانشمندان در حال آزمایش روشی نوین برای تشخیص بیماری آلزایمر هستند روشی مبتنی بر آزمایش خون که با تحلیل «میکروزیم‌ها» (microvesicles)، اطلاعاتی درباره نحوه مصرف گلوکز در مغز ارائه می‌دهد.

پژوهشگران دانشگاه علوم و فناوری شمال آریزونا (NAU) در حال بررسی رویکردی هستند که می‌تواند امکان تشخیص زودهنگام آلزایمر را فراهم کرده و شاید روند پیشرفت بیماری را کند کند.

این پروژه به رهبری تراویس گیبونز، استادیار گروه علوم زیستی و با حمایت بخشی از انجمن آلزایمر آریزونا انجام می‌شود. تمرکز اصلی او بر متابولیسم مغز است—به‌ویژه نحوه پردازش گلوکز، قندی که سوخت تفکر، حرکت و احساسات را تأمین می‌کند.

گیبونز می‌گوید:
«مغز مثل یک عضله است. برای کار کردن به سوخت نیاز دارد، و بنزینش گلوکز خون است. مغز سالم حریص است؛ گلوکز را سریع می‌سوزاند. اما در آلزایمر، سوخت‌وساز مغز کند می‌شود. این کاهش را می‌توان مثل قناری در معدن زغال‌سنگ دید—هشداری اولیه از بروز بیماری.»

راهی تازه برای دیدن درون مغز

بررسی نحوه مصرف گلوکز توسط مغز همیشه چالش‌برانگیز بوده، چون دسترسی مستقیم به مغز دشوار است. در گذشته، پژوهشگران گاهی با وارد کردن کاتتر به رگ‌های گردن، خون خروجی از مغز را نمونه‌برداری می‌کردند—روشی تهاجمی و غیرعملی برای آزمایش‌های معمول.

اکنون تیم گیبونز در حال آزمایش جایگزینی عملی‌تر است. با کمک کیت‌های تجاری جدید، آن‌ها می‌توانند میکروزیم‌هایی را که در جریان خون حرکت می‌کنند، جدا کرده و تحلیل کنند. این ذرات ریز اطلاعات ارزشمندی از درون سلول‌های مغزی ارائه می‌دهند—بدون نیاز به روش‌های تهاجمی.

گیبونز توضیح می‌دهد:
«برخی از این میکروزیم‌ها از نورون‌های مغز منشأ می‌گیرند و مثل پیام‌رسان‌هایی هستند که بار اطلاعاتی حمل می‌کنند. با این کیت‌ها می‌توانیم ببینیم داخلشان چه خبر است و روی آن آزمایش انجام دهیم. به این روش لقب “نمونه‌برداری مغز بدون جراحی” داده‌اند—و همین ویژگی جذابش است.»

امیدی تازه برای تشخیص زودهنگام

این روش که هنوز در مرحله توسعه است، می‌تواند نحوه تشخیص و پایش آلزایمر را دگرگون کند. گیبونز می‌گوید این فرآیند پیچیده است و نیاز به دقت و صبر دارد، اما پتانسیل آن بسیار بالاست.

در مطالعه‌ای پیشین، تیم او انسولین را از طریق بینی وارد بدن کرد—روشی که انسولین را مؤثرتر از تزریق سنتی به مغز می‌رساند. سپس خون خروجی از مغز را نمونه‌برداری کردند و نشانگرهایی یافتند که بهبود انعطاف‌پذیری عصبی را نشان می‌داد. حالا آن‌ها در تلاش‌اند همان نشانگرها را در میکروزیم‌ها شناسایی کنند.

پژوهش در مراحل مختلف در حال پیشرفت است. ابتدا روش روی افراد سالم آزمایش می‌شود، سپس نتایج با افراد دارای اختلال شناختی خفیف و مبتلایان به آلزایمر مقایسه خواهد شد—با هدف ردیابی روند بیماری از طریق تغییرات در متابولیسم گلوکز.

گیبونز می‌گوید:
«اندازه‌گیری عملکرد مغز همیشه دشوار بوده، اما داریم بهتر و بهتر می‌شویم. شاید به‌زودی بتوانیم از مغز افراد محافظت کنیم و از آلزایمر پیشگیری کنیم—همان‌طور که با ورزش و تغذیه سالم از بیماری‌های قلبی پیشگیری می‌کنیم. این کار می‌تواند بار سنگین آلزایمر را از دوش سالمندان و جامعه بردارد.»

تیم پژوهشی و منابع مالی

این پروژه با حمایت مالی کنسرسیوم آلزایمر آریزونا (AAC) انجام می‌شود. اعضای تیم شامل امیلی کوپ، استاد گروه علوم زیستی در NAU؛ کی. رایلی کانر، دانشجوی دکتری؛ و فیلیپ اینسلی، استاد مرکز سلامت قلب، ریه و عروق دانشگاه بریتیش کلمبیا هستند.