رانندگان تاکسی‌های اینترنتی؛ بی‌پناه در برابر بیماری و پیری
رفته رفته ضرورت بازبینی قوانین و همگام‌سازی آن‌ها با واقعیت‌های نوین بازار کار دیجیتال بیش از پیش احساس می‌شود. این گزارش به بررسی اهمیت بیمه برای رانندگان و ناترازی قوانین با گسترش مشاغل دیجیتال می‌پردازد و راهکارهایی برای جلوگیری از فقیرتر شدن این قشر ارائه می‌دهد.
به گزارش آیینه فردا، رانندگان تاکسی‌های اینترنتی، با وجود نقشی کلیدی در حمل‌ونقل شهری، از پوشش بیمه درمانی و بازنشستگی کافی برخوردار نیستند. این فقدان، امنیت شغلی و مالی آن‌ها را تهدید کرده و پیامدهای اجتماعی ناگواری چون فقر و ناتوانی در مواجهه با هزینه‌های درمانی و دوران پیری به دنبال دارد. نبود بیمه درمانی، رانندگان را در برابر بیماری و حوادث آسیب‌پذیر می‌کند و می‌تواند منجر به بدهی و اختلال در معیشت خانواده شود. همچنین، عدم وجود بیمه بازنشستگی، آینده‌ای نامطمئن را برای دوران کهنسالی آن‌ها رقم می‌زند. حمایت از این قشر از طریق پوشش بیمه‌ای، ضمن ایجاد امنیت برای رانندگان، به ثبات اجتماعی کمک کرده و از فقیرتر شدن آن‌ها جلوگیری می‌کند. باید به این مورد هم اشاره کنیم که گسترش مشاغل دیجیتال، از جمله رانندگی تاکسی‌های اینترنتی، نیازمند بازنگری قوانین موجود است. قوانین فعلی که بر مبنای اشتغال سنتی تدوین شده‌اند، پاسخگوی ماهیت جدید این مشاغل نیستند و باعث محرومیت شاغلان آن‌ها از حقوق قانونی مانند بیمه و سنوات می‌شوند.
طبق «ماده ۲۸ برنامه هفتم توسعه»، دولت می‌تواند آیین‌نامه بیمه این مشاغل را تدوین کند و لایحه آن به مجلس ارسال شده است. با این حال، هنوز بخش قابل توجهی از نیروهای فعال در مشاغل اینترنتی فاقد پوشش بیمه هستند. پیگیری و تصویب قوانین حمایتی برای این قشر، از ضروریات جامعه امروز است تا از آسیب‌های اجتماعی جلوگیری شود. باتوجه به مخالفت بخشی از نماینده‌های مجلس، احمد میدری، وزیر کار از همکاری نماینده‌های مجلس در این مورد خبر داد ولی باید منتظر ماند و دید چه سرنوشتی در انتظار نیروهای مشاغل دیجیتال خواهد بود. در این خصوص بیشتر می‌خوانید.
پیامدهای اجتماعی عدم پوشش بیمه تامین اجتماعی
رانندگان تاکسی‌های اینترنتی، با وجود نقش حیاتی که در جابجایی شهروندان و تسهیل زندگی روزمره ایفا می‌کنند، با چالش‌های متعددی در زمینه تأمین اجتماعی روبرو هستند. اصلی‌ترین این چالش‌ها، نبود پوشش بیمه درمانی و بازنشستگی کافی است. این قشر زحمتکش، که عمدتاً به صورت پیمانکاری و پاره‌وقت یا تمام‌وقت با پلتفرم‌های آنلاین همکاری می‌کنند، اغلب از مزایای بیمه تامین اجتماعی که برای کارمندان رسمی و ثابت در نظر گرفته شده است، محروم می‌مانند.
فقدان بیمه درمانی، رانندگان را در برابر هزینه‌های غیرمنتظره بیماری و حوادث ناتوان می‌سازد. یک بیماری ناگهانی یا یک حادثه کاری می‌تواند نه تنها امرار معاش خانواده راننده را مختل کند، بلکه او را به ورطه بدهی و فقر بکشاند. این امر پیامدهای اجتماعی گسترده‌ای دارد، از جمله کاهش کیفیت زندگی، تأثیرات روانی منفی، و در مواردی، تشدید فقر در خانواده‌های این قشر. از سوی دیگر، عدم وجود بیمه بازنشستگی، آینده شغلی رانندگان را با ابهام روبرو می‌کند. سال‌ها فعالیت در این شغل، بدون اندوخته‌ای برای دوران پیری، به معنای عدم امنیت مالی در کهنسالی و اتکای احتمالی به حمایت دیگران یا نهادهای حمایتی است که خود نیازمند منابع بیشتری خواهند بود. این وضعیت می‌تواند منجر به افزایش موج سالمندان فقیر و نیازمند حمایت اجتماعی شود.
جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی
حمایت از رانندگان تاکسی‌های اینترنتی از طریق پوشش بیمه درمانی و بازنشستگی، گامی اساسی در جهت پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی است. این حمایت‌ها با ایجاد امنیت مالی و روانی، به رانندگان اجازه می‌دهد تا با اطمینان بیشتری به فعالیت خود ادامه دهند و از دغدغه‌های ناشی از آینده نامعلوم رها شوند. این امر نه تنها به نفع خود رانندگان، بلکه به نفع کل جامعه است، زیرا جامعه‌ای که در آن شهروندان از حداقل‌های امنیت اجتماعی برخوردارند، جامعه‌ای پایدارتر و سالم‌تر خواهد بود.
چرا باید با این اقشار همکاری بیشتر کرد؟
همکاری بیشتر با رانندگان تاکسی‌های اینترنتی، به معنای درک واقعی شرایط کاری و نیازهای این قشر است. این همکاری باید فراتر از ارائه خدمات پلتفرمی باشد و شامل تلاش برای ایجاد بسترهای حمایتی و قانونی مناسب برای آن‌ها شود. با در نظر گرفتن وضعیت اقتصادی و اجتماعی این قشر، لازم است سیاست‌گذاران و مسئولان با همکاری اتحادیه‌ها و خود رانندگان، راهکارهایی برای پوشش جامع بیمه‌ای آن‌ها بیابند. این همکاری می‌تواند شامل تسهیل فرآیند بیمه شدن، کاهش هزینه‌های حق بیمه، و ایجاد صندوق‌های حمایتی مشترک باشد. هدف نهایی این است که با تأمین امنیت شغلی و اجتماعی این قشر، از فقیرتر شدن آن‌ها و ایجاد شکاف‌های عمیق‌تر اجتماعی جلوگیری شود.
ناترازی قوانین با گسترش شغل‌های دیجیتال
گسترش سریع شغل‌های دیجیتال، از جمله رانندگی در پلتفرم‌های تاکسی اینترنتی، چالش‌های جدیدی را برای نظام قانون‌گذاری کشور ایجاد کرده است. قوانین موجود که عمدتا بر اساس مدل‌های سنتی اشتغال کارمند دائم یا کارگر رسمی تدوین شده‌اند، قادر به پوشش کامل و جامع این اشکال نوین کار نیستند. این ناترازی منجر به ایجاد خلاءهای قانونی و عدم تناسب بین سازوکارهای حمایتی موجود و واقعیت‌های شغلی جدید شده است. ناترازی قوانین در مواجهه با شغل‌های دیجیتال، منجر به تضعیف حقوق کارگران این بخش می‌شود. همانطور که در مورد رانندگان تاکسی‌های اینترنتی مشاهده می‌شود، مدل‌های قراردادی مبتنی بر همکاری به جای استخدام، اغلب باعث می‌شوند که این افراد از بسیاری از حقوق قانونی کارمندان مانند حق سنوات، بیمه بیکاری، و حمایت‌های قانونی در صورت بروز اختلاف با کارفرما در این مورد، پلتفرم محروم بمانند. این وضعیت، فضای رقابت نابرابری را بین شرکت‌های سنتی و پلتفرم‌های دیجیتال ایجاد می‌کند و انگیزه برای ارتقاء سطح رفاه و امنیت شغلی را در میان شرکت‌های دیجیتال کاهش می‌دهد. با ضرورت بازبینی قوانین در عصر دیجیتال امری اجتناب‌ناپذیر است. نظام قانون‌گذاری باید قادر باشد تا خود را با تغییرات سریع تکنولوژیک و ظهور مدل‌های جدید کسب‌وکار انطباق دهد.
تعریف مجدد مفهوم کارگر و کارفرما
با توجه به ماهیت غیرمتمرکز و پلتفرمی بسیاری از مشاغل دیجیتال، نیاز به تعریف مجدد این مفاهیم برای پوشش دادن روابط کاری جدید وجود دارد. توسعه چارچوب‌های حمایتی یکی از اولویت‌ها است و ایجاد چارچوب‌های قانونی جدید برای تضمین حقوق بنیادین شاغلان مشاغل دیجیتال، از جمله حق بیمه، دستمزد عادلانه، و امنیت شغلی، امری ضروری است. تدوین قوانینی که پلتفرم‌های دیجیتال را ملزم به رعایت استانداردهای حداقلی حمایتی برای کاربران خود کند، می‌تواند راهگشا باشد. این امر می‌تواند شامل الزام به سهم‌دهی در پوشش بیمه درمانی و بازنشستگی باشد.
