وقتی بازیگران پول می‌گیرند تا بازی نکنند! پشت‌پرده قراردادهای میلیاردی
هر روز حرف‌ها و نکات عجیبی از دستمزد بازیگران سینما و شبکه نمایش خانگی به گوش می‌رسد.بالا رفتن دستمزد چند بازیگر در حال آسیب زدن به کل سینماست و گویا فعلا اراده‌ای برای اصلاح آن وجود ندارد.
به گزارش آینه فردا به نقل از روزنامه جوان، پرداخت‌های بی‌حساب و کتاب در سینمای ایران با رونق گرفتن پلتفرم‌های نمایش خانگی شدت گرفت. تا پیش از آمدن پلتفرم‌های نمایش خانگی، میزان دستمزد بازیگران سینما تا حدودی مبنای مشخصی داشت. رقابت پلتفرم‌ها جهت جذب بازیگران ناگهان همه چیز را به هم ریخت و پول‌های کلان و نامشخصی را به سمت شبکه نمایش خانگی سرازیر کرد.
دستمزد ۴۵ میلیاردی برای بازی نکردن!
چندی پیش شاهین شجری کهن، از منتقدان سینما در گفت‌وگو با رسانه تصویری آن از وضعیت عجیب و غریبی که در شبکه نمایش خانگی وجود دارد پرده برداشت. شجری کهن در گفت‌وگویش پرده از مسائل عجیبی برداشت و گفت: «الان ما پلتفرمی داریم که ۴۵ میلیارد تومان به یک بازیگر پول داده بابت اینکه در یک سال آینده کار نکند! یعنی اول سال رقمی به او داده و گفته‌اند تا وقتی این سریال و سریال بعدی‌ات پخش می‌شود با پلتفرم‌های دیگر نبند. در سیستم سینمایی که ما می‌شناسیم چنین خبرهایی نبود که کسی ۴۵ میلیارد تومان به بازیگر جوانی بدهد و بگوید شما کار نکن و فعلا فقط در دید نباش. اینها معادلاتی است که به‌هم خورده است. در فیلمنامه هنوز صحبت ۱۰۰ یا ۲۰۰ میلیون تومان است. می‌بینی برای یک بازیگرِ نقش فرعی ۵۰۰ میلیون داده‌اند تا فقط نقشی گذری بازی کند ولی فیلمنامه‌نویسی که باید زحمت بکشد و از کار و زندگی بیفتد کمتر از بازیگر نقش بیستم می‌گیرد. این عدم تعادل‌ها در سینمای ما وجود دارد.»
امیر قادری، یکی دیگر از منتقدان سینما، به نکته دیگری از پرداخت دستمزدهای نجومی به بازیگران اشاره کرد: «از کجا می‌آید این پول‌ها؟ این بازیگرها مگر آن‌قدر بازار دارند؟ وقتی تام کروز چنین پولی می‌گیرد در ژاپن کلی طرفدار و بازار دارد و تمام اینها را سهامداران کمپانی حساب می‌کنند که هزینه‌هایش برگشته یا نه. اینجا کدام بازیگر ما به خاطر او فیلمش می‌فروشد؟»
سرگیجه از میزان دستمزدها
هرچقدر بر حرفهای کارگردانان و تهیه‌کنندگان ریز می‌شویم، نکات سرگیجه‌آوری از میزان دریافت دستمزدها می‌شنویم. افشای میزان دستمزد بازیگران سریال «ازازیل» تنها یک نمونه بود که به بیرون درز کرد. در کنار رقم‌های میلیاردی بازیگران این سریال، از حسن فتحی شنیدیم که یکی از بازیگران مشهور، با وجود داشتن قرارداد و حاضر شدن مقابل دوربین، ناگهان در میانه کار تصمیم می‌گیرد برای بازی در سریال دلخواهش به تلویزیون برود. این یعنی هرچقدر که دستمزدها بالا رفته به همان میزان سینما و شبکه نمایش خانگی از حرفهای و اخلاقی بودن بیشتر دور شده است.
محمدحسین لطیفی از کارگردانان باسابقه سینما و تلویزیون نیز با انتقاد از دستمزدهای نجومی بازیگران، آن را باعث برهم خوردن تعادل در ساخت فیلم و سریال دانست و بیان کرد: «بازیگری می‌گوید من ماهی سه میلیارد تومان می‌خواهم ولی من تازه می‌خواهم پروژه‌ام را با ماهی سه میلیارد شروع کنم. این بازیگر می‌خواهد حدود ۹ ماه با ما باشد و من باید ۲۷ میلیارد به او بدهم. من اگر رقم دستمزد چند تا از این بازیگران را کنار هم بگذارم بودجه کل فیلمم می‌شود!»
آفت فیلمسازی دولتی
از طرفی دیگر، علی قائم مقامی از تهیه‌کنندگان سینما، فقط پلتفرم‌ها را مقصر وضعیت فعلی نمی‌داند: «پیش‌تر تنها بنیاد سینمایی فارابی و حوزه هنری در تولید فیلم فعالیت داشتند، اما در ۱۰ تا ۱۵ سال اخیر نهادهای دولتی بسیاری به عرصه تولید فیلم ورود کردند. نهاد دولتی پول در اختیار دارد و به همین دلیل یک پروژه گران‌قیمت تعریف می‌کند. عواملشان نیز بعضاً اولین حضورشان در سینما است. وقتی فیلم دولتی می‌شود عوامل فیلم تخفیف هم نمی‌دهند. پارسال در فیلم شاه نقش بازیگری ۱۰ روز با ما کار کرد و رقم بسیار ناچیزی دریافت کرد و به من گفت که نگران نباش و من ۱۰ برابر این مبلغ را از شبکه نمایش خانگی و فیلم‌های دولتی می‌گیرم.»
سید ضیا هاشمی، یکی دیگر از تهیه‌کنندگان سینمای ایران، نبود سندیکای ثابت تهیه‌کنندگی را یکی از دلایل به وجود آمدن این وضعیت می‌داند: «در گذشته وقتی بازیگری دستمزد نجومی درخواست می‌کرد بلافاصله در سندیکای تهیه کنندگان اعلام می‌کردیم که بازیگر حق فعالیت ندارد، اما امروز چنین چیزی را نداریم و چهار صنف تهیه کنندگی داریم. درنتیجه دوستان بدون کارشناسی و نظر تهیه کنندگان برای خودشان کف و سقف دستمزد تعیین می‌کنند. اگر ما یک صنف داشتیم حرفمان محکم‌تر بیان می‌شد. بازیگران در شرایطی قرار دارند که قبول نمی‌کنند قرارداد سالانه ببندند زیرا می‌دانند سال بعد دستمزدشان چند برابر می‌شود. ولی در سینمای هالیوود هم می‌بینیم که از درآمد فیلم درصدی را به بازیگر اختصاص می‌دهند. در دنیا وقتی فیلمی فروش نکند دستمزد بازیگر به شدت افت می‌کند و باکس آفیس مبلغ دستمزد بازیگر را تعیین می‌کند. اما در ایران وقتی فیلمی نمی‌فروشد دستمزد بازیگرش دو برابر می‌شود. تا کنون فقط رضا عطاران با من قرارداد درصدی بسته که به خاطر انصاف او است و پای سود و زیان اثر نیز ایستاده است.»
دستمزدهای میلیاردی معاف از مالیات
بازیگران در حالی این دستمزدهای نجومی عجیب را دریافت می‌کنند که همچنان معاف از مالیات هستند! بازیگری برای بازی در فیلمی با بودجه دولتی دستمزدی میلیاردی می‌گیرد و بعد حاضر نیست از این دستمزد مالیات هم بدهد. اینها مسائل عجیب و بغرنجی است که هنوز اصلاح نشده و هر چه می‌گذرد وضعیت بدتری به خود می‌گیرد. در بخش صنوف سینمایی و قانونی کشور خلأ‌های عجیبی در مورد تعیین دستمزدها و نحوه ورود سرمایه‌ها وجود دارد که اگر فکر و تدبیری برایش اندیشیده نشود، وضعیت تولید فیلم و سریال کشور را به جای خوبی نمی‌رساند.
کاملاً مشخص است هیچ توجیه عقلانی در این سبک از فیلم و سریال‌سازی وجود ندارد و در چنین وضعیتی فقط سود عده‌ای خاص تأمین می‌شود. سینمای ایران هنوز بیشتر فیلم‌هایش در گیشه زیان‌ده است و هزینه فیلم‌هایش برنمی‌گردد ولی باز دستمزد بازیگرانش رقم‌هایی خیره‌کننده دارد. ادامه این وضعیت در آینده‌ای نزدیک سینمای ایران را خواهد بلعید و دودش اول از همه به چشم مخاطبان بعد سایر صنوف سینمایی خواهد رفت.
