تفاوتهای جنسیتی در آلزایمر؛ چرا زنان بیشتر مبتلا میشوند؟
مغز مردان سریعتر از زنان پیر میشود، اما این یافته معمای دیرینهی شیوع دو برابری آلزایمر در زنان را پیچیدهتر از قبل کرده است.

به گزارش آیینه فردا به نقل از زومیت، پژوهشی تازه و گسترده نشان میدهد که مغز مردان در فرآیند پیری، سریعتر و در نواحی گستردهتری نسبت به مغز زنان دچار کاهش حجم میشود. بااینحال، این کشف مهم معمای دیرینهی دنیای پزشکی را پیچیدهتر میکند: چرا بیماری آلزایمر در زنان تقریباً دو برابر مردان شایع است؟
انتظار میرفت یافتههای پژوهش تازه بتواند به پاسخ معمای شیوع بالاتر بیماری آلزایمر در زنان کمک کند، اما در عمل آن را پیچیدهتر کرده است؛ چرا که نشان میدهد تغییرات ساختاری مغز به تنهایی نمیتواند دلیل این تفاوت جنسیتی باشد.
مطالعات پیشین دربارهی تفاوتهای جنسیتی در پیری مغز نیز نتایج متناقضی داشتهاند. برخی پژوهشها نشان دادهاند مردان نسبت به زنان کاهش بیشتری در حجم مادهی خاکستری و اندازهی هیپوکامپ دارند، اما مطالعات دیگر از افت سریعتر مادهی خاکستری در زنان خبر دادهاند.
زنان تقریباً دو برابر مردان به بیماری آلزایمر مبتلا میشوند
بهگزارش نشریه نیچر، مطالعه بر پایهی تحلیل بیش از ۱۲٬۵۰۰ اسکن MRI از مغز ۴٬۷۲۶ فرد سالم و بدون اختلالات شناختی انجام شده است. آنه راوندال، از نویسندگان مقاله و دانشجوی دکترای دانشگاه اسلو، در این باره میگوید: «اگر مغز زنان سریعتر تحلیل میرفت، این موضوع میتوانست به توضیح شیوع بالاتر آلزایمر در آنها کمک کند.» اما نتایج دقیقا برعکس این فرضیه را نشان دادند.
آمارها نشان میدهند که زنان تقریباً دو برابر مردان به بیماری آلزایمر مبتلا میشوند و افزایش سن، بزرگترین عامل خطر برای این بیماری است. پژوهش جدید با مقایسهی اسکنهای مغزی که به طور میانگین با فاصلهی سه سال از هر فرد گرفته شده بود، دریافت که کاهش حجم مغز در مردان در نواحی گستردهتری مشاهده شد. برای مثال، قشر پسمرکزی که مسئول پردازش حواس لامسه، درد و دماست، در مردان سالانه ۲ درصد و در زنان ۱٫۲ درصد کاهش حجم داشت.
فیونا کامفور، عصبروانشناس بالینی در دانشگاه سیدنی، معتقد است نتایج نشان میدهد که روند پیری در مغز مردان سریعتر است؛ واقعیتی که با طول عمر کوتاهتر مردان نیز همخوانی دارد. بااینحال، پژوهشگران تأکید میکنند که اگر این تغییرات ساختاری عامل اصلی آلزایمر بود، باید در نواحی کلیدی مرتبط با حافظه مانند هیپوکامپ، کاهش حجم بیشتری در مغز زنان مشاهده میشد که در واقع اینطور نبود.
به گفتهی راوندال، دلایل شیوع بیشتر آلزایمر در زنان باید در عوامل دیگری مانند تفاوت در میزان بقا پس از ابتلا یا حساسیت بیولوژیکی متفاوت به پروتئینهای دخیل در بیماری آلزایمر جستجو شود. اما امی برودتمان، پژوهشگر سلامت شناختی در دانشگاه موناش، به محدودیتهای مطالعه اشاره میکند. برای مثال، بیشتر شرکتکنندگان در این پژوهش سطح تحصیلات بالایی داشتند که خود یک عامل محافظتی در برابر آلزایمر است و ممکن است نتایج نمایندهی کل جمعیت نباشد.
در نهایت، پژوهش تأکید میکند که بیماریهای تحلیلبرندهی عصبی، مانند آلزایمر، بسیار پیچیدهتر از آن هستند که صرفاً با بررسی روند کاهش حجم بافت مغز قابل توضیح باشند. به نظر میرسد برای کشف این راز، باید به فراتر از ساختار مغز و به عوامل ژنتیکی، هورمونی و سبک زندگی نیز توجه کرد.
مطالعه در نشریه PNAS منتشر شده است.