جایگزین جدید «GPS» در ایران را بشناسید
«BeiDou یک معماری بسیار پیشرفته با دقت بالا و پوشش ویژه در آسیاست و بر خلاف جی‌پی‌اس، کنترل آن خارج از دست آمریکا است. ما در حال تدوین برنامه‌ای هستیم که بخشی از خدمات مکان‌محور کشور – در حمل‌ونقل، کشاورزی، اینترنت اشیاء – به‌تدریج از جی‌پی‌اس به سمت BeiDou مهاجرت کند.»
به گزارش آینه فردا به نقل از هم‌میهن، «GPS»، موقعیت‌یاب ماهواره‌ای آمریکایی و نظامی‌محور است. روسیه هم موقعیت‌یاب دیگری به نام Glonass دارد که عرض‌های شمالی را پوشش می‌دهد. ماهواره موقعیت‌یاب Galileo هم متعلق به اتحادیه اروپاست و کنترل ۱۰۰ درصد غیرنظامی دارد. BeiDou هم ماهواره موقعیت‌یاب دیگری است که متعلق به چین است، پوشش‌دهی آن در آسیاست و امکان پیام‌رسانی ماهواره‌ای را دارد. احسان چیت‌ساز، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره اختلال جی‌پی‌اس در این روزها می‌گوید: «جی‌پی‌اس پیشرفته است اما یک حقیقت تلخ وجود دارد؛ کنترل کامل آن در دست وزارت دفاع آمریکا است. این یعنی هرگونه اختلال منطقه‌ای، اختلال عمدی یا کاهش کیفیت خدمات می‌تواند کاملاً تصمیمی سیاسی باشد.»
به گفته او پس از آتش‌بس، اختلالات موضعی در «GPS» احتمالاً به دلایل امنیتی، نظامی یا تغییر اولویت‌بندی ماهواره‌ها برای مناطق دیگر رخ داده است: «باید بدانیم جی‌پی‌اس یک سرویس رایگان اما با قید و بند است، چون دشمن هم از این سیستم استفاده می‌کند.» چیت‌ساز از اختلالاتی می‌گوید که توسط سیستم‌های داخلی روی جی‌پی‌اس ایجاد شده است: «برخی از مواقع اختلالاتی توسط سیستم‌های داخلی بر روی این سیستم ایجاد می‌شود و همین مسئله ما را به سمت گزینه‌های جایگزین مانند BeiDou سوق داده است.»
او در پاسخ به سوالی درباره تصمیم دولت درباره کندی و اختلال در اینترنت در این روزها می‌گوید: «ما با یک دوگانه مواجهیم؛ از یک سو امنیت سایبری و زیرساختی کشور اهمیت دارد، و از سوی دیگر حق مردم برای دسترسی آزاد، ارتباطات جهانی و اقتصاد دیجیتال پویا. متأسفانه فیلترینگ گسترده و اختلال ساختاری بر اینترنت نه‌تنها بخشی از کسب‌وکارها را نابود کرده، بلکه موجب بی‌اعتمادی اجتماعی، ناامیدی، و افت سرمایه اجتماعی شده است.»
او از قربانی شدن هزاران کسب‌وکار و میلیون‌ها کاربر در اینترنت خبر می‌دهد اما مسئول تصمیم‌گیری نهایی در این حوزه را دستگاه‌های دیگری به جز وزارت ارتباطات می‌داند: «برنامه دولت (دست‌کم در حوزه سیاست‌گذاری فاوا) بازگشت به تعادل هوشمندانه است. یعنی امنیت با شفافیت، نه امنیت با انسداد. ما نمی‌توانیم ۱۰ میلیون کسب‌وکار آنلاین و میلیون‌ها کاربر فعال را قربانی کنیم. گفت‌وگوهای بین‌دستگاهی در جریان است، اما تصمیم نهایی در این زمینه بر عهده وزارت ارتباطات نیست و دستگاه‌های متولی تصمیم‌گیرند.»
اختلال‌های گسترده اینترنتی در این روزها، برخی کارشناسان را به این نتیجه رسانده که شاید طرح اینترنت طبقاتی که از سال‌ها پیش در دستور کار دولت‌ها بوده حالا قرار است به مرحله اجرا درآید. چیت‌ساز در پاسخ به این سوال می‌گوید: «وزارت ارتباطات به دنبال اینترنت طبقاتی نیست. چیزی به‌نام «اینترنت طبقاتی» اگر در خفا باشد، بی‌اعتمادی را تشدید می‌کند.
ما نیازمند شفاف‌سازی هستیم. اگر قرار است سطح‌بندی دسترسی وجود داشته باشد، باید مبنای حقوقی، فنی و اخلاقی‌اش روشن باشد. اما تجربه جهانی نشان داده که تفکیک دسترسی بدون اعتماد عمومی شکست‌خورده است.» به گفته او اختلال گسترده، فیلترشکنها و بدافزارها، در غیاب اعتماد و شفافیت، می‌تواند کل اقتصاد دیجیتال کشور را به محاق ببرد.
آنچه این روزها بیش از هر دلیل و برهان دیگری با صدای بلند فریاد زده می‌شود این است که اختلال‌ها دلایل امنیتی دارند. اما چیت‌ساز بر این باور است که از نظر فنی و براساس داده‌های آنها، اختلال‌ها کمکی به تامین امنیت نمی‌کند: «تجربه دولت سیزدهم در سال ۱۴۰۱ نشان داد که با وجود تلاش برای محدودسازی اینترنت، نه‌تنها کنترل حاصل نشد، بلکه زیرساخت کشور آلوده شد، گوشی‌ها زامبی شدند و کنترل آن از دست صاحبان تلفن همراه خارج شد و در اختیار سایرین قرار گرفت، حملات داخلی DDos به سامانه‌ها افزایش یافت و اعتماد عمومی خدشه‌دار شد.» او معتقد است سیاست فیلترینگ شاید در کوتاه‌مدت در به تأخیر انداختن برخی تهدیدها کمک کند، اما در بلندمدت امنیت، اقتصاد، فرهنگ و سرمایه اجتماعی را تضعیف می‌کند.
به گفته معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، فیلترینگ یک مسکن دردناک است نه درمان ریشه‌ای: «ما نباید ابزار امنیتی را به ابزار حکمرانی تبدیل کنیم. از سوی دیگر، وقتی مردم راهکارهای عبور از فیلترینگ را خود پیدا کنند، شما اشراف اطلاعاتی را هم از دست می‌دهید؛ یعنی هم شهروند ناراضی دارید، هم اطلاعات گم‌شده. این زیان دوگانه است. علاوه بر این باعث می‌شود؛ مردم به اینترنت ماهواره‌ای غیرمجاز روی بیاورند و این باعث می‌شود همه سرمایه‌گذاری در توسعه پهن باند، آنتن‌های تلفن همراه و فیبر نوری در کشور از بین برود.»
او از تدوین برنامه‌ای خبر می‌دهد که براساس آن خدمات مکان‌یابی از جی‌پی‌اس به BeiDou منتقل شود: «در جریان مذاکرات ایران و چین، یکی از محورهای اصلی توافق مشترک، بهره‌گیری از ظرفیت منظومه BeiDou چین برای موقعیت‌یابی دقیق در ایران بود. BeiDou یک معماری بسیار پیشرفته با دقت بالا و پوشش ویژه در آسیاست و خلاف جی‌پی‌اس، کنترل آن خارج از دست آمریکا است. ما در حال تدوین برنامه‌ای هستیم که بخشی از خدمات مکان‌محور کشور – در حمل‌ونقل، کشاورزی، اینترنت اشیاء – به‌تدریج از جی‌پی‌اس به سمت BeiDou مهاجرت کند.»
چیت‌ساز می‌گوید سیاست‌گذاری فناورانه باید با دید ملی، عقلانیت فناورانه و شفافیت اجتماعی جلو برود: «اگر به جای انسداد، روی ارتقای دانش دیجیتال مردم تمرکز کنیم و اگر به جای سیاست‌زدگی، با جامعه فنی گفت‌وگو کنیم، می‌توانیم هم امنیت داشته باشیم، هم توسعه.» به نظر می‌رسد اختلال‌های مکان‌یابی و اینترنت قرار نیست پایان را تجربه کنند و روزهای پیش‌رو را همراه مردمی خواهند ماند که از جنگ برگشتند اما جنگ از آنها برنمی‌گردد.
