به گزارش آینه فردا و به نقل از برترینها، کاربری به نام «ایلیا» در رشته توئیتی به حواشی پیرامون سریال «معاویه» واکنش نشان داد: به بهانه پخش سریال معاویه می‌پردازیم به ماجرای عجیب به دنیا آمدن معاویه: نسب معاویة بن ابی‌سفیان از موضوعات حساس تاریخ اسلام است که مورخان متقدم به تردیدهایی درباره پدر واقعی معاویه پرداخته‌اند که ریشه در روایات و شواهد تاریخی دارد. ابن عبدالبر (متوفای ۴۶۳ق) در “الاستیعاب” معاویه را از طلقاء (آزادشدگان فتح مکه) دانسته و به جایگاه خانوادگی او اشاره کرده است. اما در منابع دیگر، مانند “انساب الأشرافِ” بلاذری شبهاتی درباره نسب او مطرح شده است.
زمخشری، مفسر برجسته اهل تسنن (متوفای ۵۳۸ق)، در “ربیع الأبرار” به صراحت از ارتباط هند بنت عتبه، مادر معاویه، با مردانی غیر از ابوسفیان سخن گفته و نام چهار نفر را به‌عنوان کسانی که معاویه به آن‌ها منسوب بوده، ذکر کرده است. این چهار نفر عبارتند از: ۱) عمارة بن ولید بن مغیره، ۲) مسافر بن عمرو، ۳) ابوسفیان بن حرب، و ۴) صباح (غلام اجیر ابوسفیان). زمخشری این روایت را از منابع پیشین نقل کرده و به شهرت هند در روابط نامشروع در دوران جاهلیت اشاره دارد.
ابن قتیبه دینوری (متوفای ۲۷۶ق) در “المعارف” نیز به شایعات درباره نسب معاویه اشاره کرده و می‌نویسد که برخی معاصران، معاویه را به عمارة بن ولید، از مردان خوش‌چهره قریش، نسبت داده‌اند که با هند ارتباط داشته است. در “تاریخ الطبری” طبری به نقل از راویان متقدم آورده که ابوسفیان خود به نسب معاویه شک داشت و در گفت‌وگویی با هند، به کنایه از احتمال ارتباط او با دیگران سخن گفته است. این تردید حتی در محافل قریش نیز مطرح بوده است.
ایرنه پاپاس در سکانسی از فیلم «محمد رسول الله» ساخته مصطفی عقاد
اکنون به مسائل اخلاقی هند بنت عتبه بپردازیم. ابن هشام (متوفای ۲۱۸ق) در “السیرة النبویة” هند را زنی توصیف کرده که پیش از اسلام به فساد اخلاقی شهرت داشت و پس از ازدواج با ابوسفیان نیز این شایعات ادامه یافت. ابن اثیر (متوفای ۶۳۰ق) در “الکامل فی التاریخ” اشاره دارد که هند در دوران جاهلیت با مردانی چون فاکه بن مغیره ازدواج کرده بود و پس از مرگ او، با ابوسفیان ازدواج کرد، اما روابط پیشین او همچنان موضوع بحث بود.
زمخشری در “ربیع الأبرار” روایتی نقل می‌کند که هند با صباح، غلام ابوسفیان، ارتباط پنهانی داشته و این رابطه به حدی جدی بوده که برخی مورخان احتمال داده‌اند عتبه، دیگر فرزند ابوسفیان، نیز از صباح باشد.
ابن عبدالبر در “الاستیعاب” به نقل از حسان بن ثابت، شاعر صدر اسلام، اشعاری آورده که در آن‌ها به فساد اخلاقی هند و روابطش با مردان متعدد اشاره شده است. این اشعار در محافل قریش زبانزد بوده است.
ابوالفرج اصفهانی (متوفای ۳۵۶ق) در “الأغانی” نیز به این موضوع پرداخته و می‌نویسد که هند به‌دلیل رفتارهایش در مکه مورد سرزنش قرار می‌گرفت و این شایعات حتی پس از اسلام آوردن او ادامه داشت.
بلاذری در “انساب الأشراف” نقل می‌کند که در روز فتح مکه، هنگامی که هند برای بیعت نزد پیامبر (ص) آمد، حضرت به او فرمودند: «بر زنا نکردن بیعت کن» (یعنی زنا را بعد از این کنار بگذار) ،که این جمله اشاره‌ای به شهرت پیشین او در فساد اخلاقی دارد. این روایات نشان می‌دهد که هند بنت عتبه، مادر معاویه، در منابع معتبر اهل تسنن به داشتن روابط متعدد با مردان پیش و پس از ازدواج با ابوسفیان متهم بوده و این مسائل بر شبهات پیرامون نسب معاویه تأثیر گذاشته است.
اکنون به ماجرای تردید ابوسفیان در پذیرش معاویه به‌عنوان فرزند خود بپردازیم. در “تاریخ الطبری” طبری به نقل از راویان آورده که ابوسفیان آشکارا از نسبت دادن معاویه به خود امتناع می‌ورزید و این موضوع را با هند در میان گذاشته بود.
ابن قتیبه دینوری در “المعارف” نیز اشاره می‌کند که ابوسفیان به‌دلیل شایعات درباره روابط هند، معاویه را فرزند خود نمی‌دانست و این تردید در میان قریش به بحثی رایج تبدیل شده بود که حتی پس از تولد معاویه ادامه یافت. زمخشری در “ربیع الأبرار” (ج۱، ص۳۲۷) نقل می‌کند که ابوسفیان در گفت‌وگویی با هند، به او گفته بود: «این فرزند از من نیست»، و این اظهارنظر به‌دلیل آگاهی او از روابط متعدد همسرش با مردانی چون عمارة بن ولید و صباح بوده است.
در فرهنگ جاهلی، هنگامی که شبهه‌ای در نسب فرزند وجود داشت، مادر کودک بر اساس رسوم قبیله‌ای، پدر را از میان افراد احتمالی مشخص می‌کرد. ابن اثیر در “الکامل فی التاریخ” به این رسم اشاره کرده و آن را در مورد هند نیز معتبر دانسته است. بلاذری در “انساب الأشراف” (ج۵، ص۱۳) می‌نویسد که هند بنت عتبه، بر اساس همین رسم جاهلی، معاویه را به ابوسفیان نسبت داد، در حالی که ابوسفیان این انتساب را نپذیرفته بود و شایعات درباره پدران دیگر همچنان در قریش مطرح بود.
ابوالفرج اصفهانی در “الأغانی” (ج۶، ص۱۲۴) نقل می‌کند که این تصمیم هند با اعتراض ضمنی ابوسفیان همراه بود، اما به‌دلیل رسم جاهلی، ابوسفیان ناچار به پذیرش ظاهری معاویه به‌عنوان فرزند خود شد.
گذشته خاندان بنی امیه آنقدر نقاط سیاه و تاریک دارد که با د‌ه‌ها سریال فاخر هم پاک نمی‌شود. چه برسد به خزعبلاتی که با پول سعودی‌ها ساخته شود. اما سکوت و انفعال دستگاه‌های فرهنگی و رسانه‌‌ای ما در قبال تحریف تاریخ توسط سعودی‌ها، محل تأمل است!
