پرنده‌ای که مرز ۷ میلیون سال تکامل را شکست/ کشف پرنده‌ای دورگه و نادر در حیاط خانه‌ای در تگزاس + عکس

به گزارش آینه فردا به نقل از scitechdaily، دانشمندان در ایالت تگزاس وجود یک پرنده دورگه نادر را تأیید کرده‌اندفرزند حاصل از آمیزش یک جی‌سبز و یک جی‌آبی. این کشف یکی از نخستین نمونه‌های شناخته‌شده‌ای است که در آن تغییرات اقلیمی باعث هم‌پوشانی زیستگاه دو گونه متفاوت شده و منجر به تولد یک گونه دورگه جدید در طبیعت شده است.

اقلیم، والدین غیرمنتظره را به هم رساند

زیست‌شناسان دانشگاه تگزاس در آستین موفق به ثبت یک پرنده غیرمعمول شده‌اند که به نظر می‌رسد حاصل آمیزش یک جی‌سبز (green jay) و یک جی‌آبی (blue jay) باشد. آن‌ها معتقدند این مورد یکی از نخستین نمونه‌های شناخته‌شده دورگه‌سازی در مهره‌داران است که در نتیجه گسترش هم‌زمان زیستگاه دو گونه، تحت تأثیر تغییرات اقلیمی، رخ داده است. این دو گونه حدود ۷ میلیون سال از نظر تکاملی از یکدیگر فاصله دارند و زیستگاه‌هایشان تا چند دهه پیش هیچ‌گاه هم‌پوشانی نداشته‌اند.

برایان استوکس، دانشجوی دکتری در رشته بوم‌شناسی، تکامل و رفتار در دانشگاه تگزاس و نویسنده اصلی این پژوهش، می‌گوید:
«فکر می‌کنیم این نخستین مهره‌دار مشاهده‌شده باشد که در نتیجه گسترش هم‌زمان زیستگاه دو گونه، دورگه‌سازی کردهو این گسترش، دست‌کم تا حدی، ناشی از تغییرات اقلیمی بوده است.»

او توضیح می‌دهد که بیشتر نمونه‌های قبلی دورگه‌سازی در مهره‌داران، تحت تأثیر مستقیم انسان بوده‌اند—مانند ورود گونه‌های مهاجم یا تجاوز یک گونه به قلمرو گونه دیگر (مثلاً خرس قطبی و خرس گریزلی). اما در این مورد، هر دو گونه به‌طور طبیعی و هم‌زمان زیستگاه خود را گسترش داده‌اند و همین امر فرصت آمیزش را فراهم کرده است.

ظهور یک دورگه نادر در تگزاس

در دهه ۱۹۵۰، جی‌سبزها که پرندگانی گرمسیری و بومی آمریکای مرکزی هستند، به‌ندرت از مرز مکزیک وارد جنوب تگزاس می‌شدند. در همان زمان، جی‌آبی‌ها که در شرق ایالات متحده رایج‌اند، تنها تا شهر هیوستون پیشروی کرده بودند. برخورد میان این دو گونه تقریباً غیرممکن بود. اما طی چند دهه بعد، جی‌سبزها به‌تدریج به سمت شمال و جی‌آبی‌ها به سمت غرب گسترش یافتند، تا جایی که امروزه زیستگاهشان در منطقه سن‌آنتونیو هم‌پوشانی دارد.

استوکس که در حال مطالعه جی‌سبزها در تگزاس بود، برای یافتن محل‌های مناسب تحقیق، پست‌های پرنده‌نگری در شبکه‌های اجتماعی را دنبال می‌کرد. یک روز، تصویری تار از پرنده‌ای آبی‌رنگ با ماسک سیاه و سینه سفید توجهش را جلب کرد—پرنده‌ای که شبیه جی‌آبی بود اما تفاوت‌هایی آشکار داشت. این عکس توسط زنی در حومه شمال‌شرقی سن‌آنتونیو منتشر شده بود. استوکس دعوت او را پذیرفت تا پرنده را از نزدیک ببیند.

گرفتار در تور؛ نقطه عطف علمی

استوکس می‌گوید:
«روز اول تلاش کردیم آن را بگیریم، اما همکاری نمی‌کرد. روز دوم خوش‌شانس بودیم.»

پرنده در تور مه‌گیر گرفتار شد—توری مشبک از نخ نایلونی سیاه که بین دو پایه کشیده می‌شود و پرنده در حال پرواز به‌راحتی آن را نمی‌بیند. استوکس ده‌ها پرنده دیگر را گرفت و آزاد کرد، تا اینکه بالاخره پرنده موردنظرش در روز دوم وارد تور شد.

او نمونه خون کوچکی از پرنده گرفت، پایش را حلقه‌گذاری کرد تا در آینده بتواند آن را شناسایی کند، و سپس آزادش کرد. جالب اینکه این پرنده چند سال ناپدید شد و در ژوئن ۲۰۲۵ دوباره به همان حیاط برگشت. هنوز مشخص نیست چه چیزی آن حیاط را برایش خاص کرده بود.

تأیید منشأ ژنتیکی

بر اساس تحلیل‌های ژنتیکی استوکس و استاد راهنمایش، تیم کیت، استاد زیست‌شناسی تلفیقی، که در نشریه Ecology and Evolution منتشر شده، این پرنده یک نر دورگه است که از مادر جی‌سبز و پدر جی‌آبی به دنیا آمده. این مورد شباهت زیادی به نمونه‌ای دارد که در دهه ۱۹۷۰ در اسارت از آمیزش همین دو گونه ایجاد شده بود و اکنون در مجموعه موزه علوم و تاریخ فورت‌ورث نگهداری می‌شود.

استوکس می‌گوید:
«دورگه‌سازی احتمالاً در طبیعت بسیار رایج‌تر از آن چیزی است که ما می‌دانیم، چون گزارش‌دادن چنین مواردی بسیار دشوار است. احتمالاً در بسیاری از گونه‌ها امکان دورگه‌سازی وجود دارد، اما چون از نظر جغرافیایی از هم جدا هستند، فرصت آمیزش پیدا نمی‌کنند.»

نام‌گذاری؟ هنوز نه

پژوهشگران تصمیم نگرفته‌اند نامی برای این پرنده دورگه انتخاب کنند. با این حال، نمونه‌های طبیعی دیگر نام‌های غیررسمی جالبی گرفته‌اند—مانند «خرس گریز-قطبی» (grolar bear)، «گرگ‌کایوت» (coywolf) یا «نارلوگا» (narluga) که حاصل آمیزش نهنگ ناروال و نهنگ بلوگا هستند.

منبع:
«دورگه‌سازی میان جی‌های گرمسیری و معتدل پس از گسترش زیستگاه» نوشته برایان آر. استوکس و تیموتی اچ. کیت، منتشرشده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۵ در نشریه Ecology and Evolution.