اعلام گزارش جدید مرکز آمار از تورم در سال ۱۴۰۴

به گزارش آینه فردا به نقل از اکوایران، مرکز آمار جدیدترین تصویر از تورم ایران را در پنجم خرداد ماه منتشر کرد. این تصویر، حاوی چند رکورد مهم و چشمگیر است که می‌تواند معادلات سیاست‌گذار پولی را به هم بریزد و اقتصاد ایران را از هدفگذاری 25 درصدی دور کند؛ رکوردهایی که ناشی از شرایط جنگی کشور بوده و بیشتر از سمت خوراکی‌ها ایجاد شده است.

تورم چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

تورم شاخصی است که نشان می‌دهد قیمت یک سبد یکسان از کالا و خدمات مورد مصرف خانوار در هر ماه چقدر نسبت به گذشته تغییر کرده است. اگر این نرخ ماهانه حساب شود، تغییرات قیمت نسبت به ماه قبل سنجیده می‌شود. اگر تورم نقطه‌ای باشد، یعنی تغییر قیمت سبد در هر ماه نسبت به همان ماه در یک سال قبل برآورد شده است. در نهایت، اگر تورم به صورت سالانه محاسبه شده باشد به این معناست که تغییرات میانگین قیمت‌ها در 12 ماه منتهی به زمان مورد بررسی، نسبت به همین دوره در یک سال قبل بدست آمده است. در واقع، برای محاسبه تورم ماهانه به دو ماه، برای تورم نقطه به نقطه به آمار یک ماه مشخص در دو سال پیاپی و برای تورم سالانه به آمار 24 ماه منتهی به زمان مورد بررسی نیاز است. مورد اول معمولا نشان‌دهنده تورم کوتاه‌مدت و شوک‌های لحظه‌ایست. مورد دوم تورم میان‌مدت است و مورد سوم تغییر قیمت‌ها را در بلندمدت نشان می‌دهد.

تورم کل ایران در خرداد 1404

مرکز آمار اعلام کرده که تورم در خرداد امسال نسبت به اردیبهشت افزایش یافته است. همچنین، در تواتر ماهانه این شاخص حداقل 4 رکورد قابل توجه به ثبت رسیده است.

بررسی‌های جزئی‌تر حکایت از آن دارد که تورم ماهانه از 2.7 درصد در اردیبهشت به 3.3 درصد در خرداد جهش کرده است. به باور کارشناسان، تورم ماهانه بالای 2 درصد برای یک اقتصاد هشدارآمیز است و برای شرایط فعلی ایران می‌تواند باعث باقیماندن تورم سالانه در کانال بالای 30 درصد شود. حال در خرداد ماه این رقم از کانال 2 درصد نیز فراتر رفته و وارد دالان 3 درصد شده است.

از سوی دیگر، نرخ نقطه‌ای این شاخص دوباره بالا رفته و از 38.7 درصد به 39.4 درصد رسیده و در آستانه 40 درصد قرار گرفته است. در واقع، این نرخ از دی 1402 تا کنون هیچگاه در چنین سطحی قرار نگرفته و بالاترین سطح آن تا کنون 40.2 درصد در آذر آن سال بوده است. این، نخستین رکورد قابل توجه در آمارهای تورم خرداد امسال است.

در سوی دیگر، تورم سالانه نیز به 34.5 درصد رسیده که آن هم از شهریور 1403 بی‌مانند بوده است.

ریز و درشت تورم در اقلام سبد معیشت؛ رکوردداران تورم کدام‌اند؟

سبد معیشت خانوار که در محاسبه تورم از آن استفاده می‌‌شود از دو گروه کالایی اصلی تشکیل شده است؛ کالاهای خوراکی، آشامیدنی و دخانیات و کالاهای غیرخوراکی و خدمات.

این گروه‌های کالایی هر کدام شاهد تورم متفاوتی بودند اما شدت تورم در بخش خوراکی‌ها شدیدتر بوده که احتمالا به دلیل مازاد تقاضایی بوده که موقتا به دلیل جنگ ایجاد شده است.

طبق اعلام مرکز آمار، تورم ماهانه گروه خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات در خرداد 4.9 درصد بوده است. این نرخ درخصوص اقلام غیرخوراکی و خدمات نیز 2.5 درصد به ثبت رسیده است. بنابراین، به وضوح شدت بالاتر تورم در بخش خوراکی‌ها قابل رویت است. اگر چه که تورم 4.9 درصدی برای خوراکی‌ها در سال گذشته بی‌سابقه نبوده اما در سال جدید نخستین بار بوده که به ثبت رسیده است.

از بین اقلام خوراکی، بالاترین تورم ماهانه 10.1 درصد بوده که مربوط به شیر، پنیر و تخم‌مرغ است. این نرخ در بالاترین سطح خود از تیر 1401 به بعد قرار گرفته است. آخرین باری که تورم از این نرخ بالاتر رفته بود به یک ماه قبل از این تاریخ، یعنی خرداد 1401 باز می‌گردد که تورم مصرف‌کننده به صورت موقتی به دلیل حذف ارز ترجیحی جهش قابل‌توجهی پیدا کرد. این جهش در ماه‌های بعد و با فروکش‌کردن شوک اولیه فروکش کرد.

اکنون نیز به دلیل شرایط بحرانی که موقتا در کشور ایجاد شد، قیمت این محصولات افزایش یافت چرا که به صورت ناگهانی تقاضا برای تهیه آن در بازارها بالا رفت.

همچنین، تورم روغن‌ها و چربی‌ها نیز به 3.4 درصد رسیده که آن هم از اسفند سال گذشته تا کنون در بالاترین سطح خود قرار گرفته است.

میوه و خشکبار نیز همچنان جزء اقلامی هستند که تورم بالایی را تجربه می‌کنند (9.3 درصد). تورم سبزیجات و حبوبات نیز برای دومین ماه متوالی منفی شده که حاکی از کاهش قیمت این اقلام و تخلیه افزایش قیمت شدید آن در انتهای سال گذشته است.

وضعیت دهک‌ها در ماراتن قیمت‌ها

همانطور که پیش‌تر به آن اشاره شد، فشار اصلی تورم در خرداد ماه بیشتر از سوی اقلام خوراکی بوده است. بررسی دهک به دهک این نرخ نشان می‌دهد که بالاترین تورم خوراکی به ثبت رسیده در دهک‌های ثروتمند بوده (5 درصد در دهک نهم و دهک) و در مقابل، دهک‌های فقیر تورم بالاتری را در بخش غیرخوراکی‌ها تجربه کرده‌اند. (2.8 درصد در دهک اول)

با این حال، شاخص تورم کل دهک ها نشان می‌دهد که بالاترین تورم متوجه دهک دوم (3.57 درصد) و پایین‌ترین تورم متوجه دهک دهم (3.07 درصد) بوده است.

این تغییرات قابل‌توجه در نرخ تورم، حداقل در بازه ماهانه، تاییدی بر این ادعای کارشناسان است که سیاست‌گذاران اقتصادی که قصد کاهش تورم را دارند در کنار استفاده از ابزارهای در اختیار خود، باید به سمت پیش‌بینی‌پذیرکردن اقتصاد از طریق کاهش شوک‌های ناگهانی حرکت کنند. مادامی که خطر اصابت شوک‌های متعدد داخلی و خارجی به اقتصاد وجود دارد، بازیگران این عرصه نمی‌توانند به قدر کافی به بستر موجود اطمینان کنند. این مسئله نیز در نهایت منجر به نوسانی شدن شاخص‌ها می‌شود.