بال‌های برنزی، نماد اسطوره‌ای؛ کشف کلاه‌خودی باشکوه از عصر آهن + عکس
فرانسه همیشه قلب جهان سلتیک بوده؛ سرزمینی که روزگاری محل زندگی قبایل جنگجوی گل بود و هنوز هم نشانه‌های میراث آن‌ها در جای‌جای کشور دیده می‌شود.
به گزارش آینه فردا به نقل از ancient، یکی از مهم‌ترین این نشانه‌ها، محوطه‌ی باستان‌شناسی تینتینیاک در منطقه‌ی کورِز فرانسه است؛ مکانی که نگاهی منحصربه‌فرد به دنیای باستانی سلت‌ها ارائه می‌دهد. این سایت متعلق به عصر آهن است و بعدها تحت تأثیر ورود رومی‌ها قرار گرفته، اما با این حال مجموعه‌ای غنی از آثار باستانی را در خود جای داده که جنبه‌های تازه‌ای از سنت‌های مذهبی و فرهنگی گل‌ها را آشکار کرده. در میان این یافته‌ها، «کلاه‌خود قو» از تینتینیاک یکی از برجسته‌ترین و چشم‌نوازترین اشیای آیینی است.
تینتینیاک؛ از قلعه‌ی قرون وسطایی تا مرکز آیینی گل‌ها
روستای امروزی تینتینیاک ریشه در قرون وسطی دارد و پیش‌تر با نام «تینتینهَک» شناخته می‌شد. این روستا با قلعه‌ی تینتینیاک و شاعر و نجیب‌زاده‌ی گاسکونی، آرنو دو تینتینهَک، پیوند دارد. اما با کشفیات باستان‌شناسی، تینتینیاک بیشتر به‌عنوان یک مرکز مهم گل‌ها شناخته می‌شود. این محوطه در قرن نوزدهم در ناحیه‌ی ناو کشف شد، اما تا اواخر قرن بیستم به‌طور جدی کاوش نشد. حفاری‌های منظم نشان دادند که این مکان یک مرکز آیینی بزرگ بوده، احاطه‌شده با نشانه‌هایی از جمعیت متراکم. شواهد نشان می‌دهند که این محل متعلق به قبیله‌ی «لموویس» بوده که در گذشته در این منطقه زندگی می‌کردند. دوره‌ی اوج فعالیت این سایت از قرن سوم پیش از میلاد تا فتح رومی‌ها در قرن اول میلادی بوده است.
کلاه‌خود قو؛ نماد آیینی و شکوه هنری
تینتینیاک در مسیرهای تجاری مهم آن دوران قرار داشته و همین موقعیت استراتژیک، اهمیت فرهنگی و مذهبی آن را دوچندان کرده. در میان یافته‌های منحصربه‌فرد این سایت، مجموعه‌ای از اشیای برنزی شامل شیپورهای نادر «کارنیکس» و کلاه‌خود قو کشف شده. این کلاه‌خود که به قرن اول پیش از میلاد تعلق دارد، در میان آثار سلتیک یا رومی بی‌نظیر است. سلت‌ها گاهی از نماد پرندگان روی کلاه‌خود استفاده می‌کردند، اما هیچ‌گاه با چنین ظرافت و پیچیدگی.
پرنده‌ی نقش‌شده روی این کلاه‌خود، احتمالاً قو یا درناست—هر دو از نمادهای رایج در فرهنگ قبیله‌ی لموویس. طراحی این کلاه‌خود بسیار چشمگیر است: سر قو به‌صورت مجسمه‌ای ظریف از بالای کلاه‌خود بیرون زده، گردن آن با انحنایی زیبا به عقب کشیده شده و بال‌هایش بخشی از ساختار کلاه‌خود را تشکیل می‌دهند. گردن بلند قو به‌سمت پشت کلاه‌خود امتداد دارد و در آنجا دم پرنده دیده می‌شود. این کلاه‌خود به‌گونه‌ای ساخته شده که به‌خوبی روی سر قرار می‌گیرد و از گوش‌ها و پشت سر محافظت می‌کند.
با این حال، احتمالاً هرگز در نبرد استفاده نشده و بیشتر یک شی آیینی بوده—شاید متعلق به یک رئیس قبیله‌ی برجسته یا مقام مذهبی بلندمرتبه.
ذوق زیبایی‌شناسی گل‌ها
کلاه‌خود قو از جنس برنز ساخته شده و سطح بالایی از مهارت هنری را نشان می‌دهد. ساخت آن نیازمند ساعت‌ها کار دقیق بوده و معنای نمادین عمیقی دارد. سفارش‌دهنده‌ی این اثر بی‌تردید فردی قدرتمند و ثروتمند بوده—احتمالاً رئیس قبیله. پژوهشگران معتقدند پرنده‌ی نقش‌شده قو است، نه درنا. قو در اسطوره‌شناسی و هنر سلتیک جایگاه ویژه‌ای دارد؛ نمادی از الهی بودن، دگرگونی و سفرهای ماورایی. قو که هم در آب و هم در هوا مهارت دارد، نماد باروری، رشد و شفاست.
از این رو، ممکن است این کلاه‌خود توسط یک دروید یا مقام مذهبی در مراسم آیینی پوشیده می‌شده تا نماد خدایان باروری و رشد باشد. این اثر نماد تلفیق هنر، مذهب و جنگ در فرهنگ سلت‌هاست—و نشان‌دهنده‌ی بُعد معنوی‌ای که آن‌ها برای نبرد و آیین قائل بودند. به همین دلیل، کلاه‌خود قو یکی از بزرگ‌ترین کشفیات باستان‌شناسی فرانسه و یکی از پیچیده‌ترین آثار جهان سلتیک به‌شمار می‌رود.
جنگ و هنر در هم تنیده
علاوه بر این کلاه‌خود باشکوه، باستان‌شناسان در تینتینیاک مجموعه‌ای از سلاح‌ها شامل نیزه، شمشیر، سپر و چاقو کشف کردند که بسیاری از آن‌ها عمداً خم یا شکسته شده بودند—مطابق با سنت رایج سلت‌ها. این رسم در سراسر اروپا رایج بود و بخشی از آیین قربانی برای خدایان محسوب می‌شد. این نوع دفن آیینی، جنبه‌ی مقدس جنگ را در میان اقوام اروپایی تقویت می‌کرد و باور آن‌ها به حمایت معنوی خدایان را نشان می‌داد.
میراثی ماندگار از زیبایی و قدرت
قوم سلت زمانی یکی از گسترده‌ترین فرهنگ‌های اروپا بود. زبان، هنر و باورهایشان در سراسر قاره گسترش یافت و نسل‌ها را شکل داد. امروزه تأثیر آن‌ها را می‌توان در میان مردم بریتانیا، ایرلند، اسکاتلند و فرانسه احساس کرد.
در هر نقطه‌ای از حوزه‌ی نفوذ سلت‌ها، آثار تازه‌ای در انتظار کشف‌اند—از سپرهای برنزی باشکوه بریتانیای سلتیک، تا تدفین‌های پیچیده‌ی آلمان، و تا تینتینیاک و کلاه‌خود قو؛ سلت‌ها ردپایی فراموش‌نشدنی و نگاهی منحصربه‌فرد به زیبایی از خود به‌جا گذاشته‌اند.
